Theo Tổng cục Lâm nghiệp, tính đến hết tháng 9/2015, 23/50 địa phương có kế hoạch trồng rừng thay thế với diện tích 8.089ha, chỉ đạt 36% kế hoạch năm; ước cả năm thực hiện 11.660ha, cũng chỉ đạt 52,3% kế hoạch năm. Các địa phương có công trình thủy điện (CTTĐ) phải trồng rừng thay thế với diện tích lớn nhưng chưa trồng, hoặc trồng rất ì ạch trong đó có Thừa Thiên- Huế, Cao Bằng, Khánh Hòa, Bình Thuận, Phú Yên, Lạng Sơn, Bình Phước, Kon Tum và Quảng Nam.

Quảng Nam dự kiến năm 2015, sẽ trồng bù hoàn rừng 631ha. Trong đó, CTTĐ Sông Bung 2: 444,66ha, Sông Tranh 3: 1,76ha, Sông Tranh: 259,8ha, Sông Côn: 70ha, Tr’Hy: 20,22ha, Sông Bung 5: hơn 6ha, Đăk Mi 2: hơn 28ha. Lũy kế trồng rừng thay thế ước đến năm 2015 triển khai 1.468,76ha, (đạt 88,58% kế hoạch). Thế nhưng hiện nay việc “trả nợ rừng” trên địa bàn tỉnh này vẫn gặp một số khó khăn.

Thứ nhất, do mùa trồng rừng chỉ diễn ra từ tháng 9-12 nên từ đầu năm đến nay chỉ mới hoàn tất công tác lập, phê duyệt hồ sơ thiết kế, chuẩn bị cây giống, phát dọn thực bì.

Thứ hai, là vướng vào đất nương rẫy cũ của đồng bào, khiến nhiều nhà máy thủy điện không thực hiện trồng rừng thay thế theo đúng theo kế hoạch của phương án đã được phê duyệt. Điển hình, thủy điện Sông Tranh 2 có khoảng 60 ha trồng rừng thay thế thuộc quy hoạch rừng phòng hộ, nhưng vướng vào đất nương rẫy cũ của đồng bào.

Thứ ba, do không có nguồn kinh phí hỗ trợ cho người dân, làm ảnh hưởng đến việc thu hồi đất nên chậm triển khai trồng rừng. Các Nhà máy thủy điện Geruco Sông Côn, Tr’Hy dù đã được phê duyệt phương án từ năm 2010 nhưng đến nay vẫn còn nợ trồng rừng thay thế hơn 90ha. Theo giải thích của chủ đầu tư 2 nhà máy thủy điện này, thời điểm phê duyệt phương án, đơn vị gặp khó khăn về tài chính, chưa triển khai. Hiện tại, quỹ đất cho trồng rừng thay thế bị biến động không thực hiện được.

Một nguyên nhân khác, theo giải thích của ngành lâm nghiệp, năm 2014 việc trồng rừng thay thế tổ chức thực hiện theo Quyết định 73 của Thủ tướng Chính phủ, đơn vị thi công được chỉ định thầu. Nhưng hiện nay, Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13 có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2014 quy định, đối với các công trình có tổng vốn đầu tư trên 1 tỷ đồng phải tổ chức đấu thầu. Do đó việc tổ chức đấu thầu lần đầu tiên thực hiện trong lĩnh vực trồng rừng gặp khó khăn, ảnh hưởng đến tiến độ thời gian.

Khẩn trương “trả nợ rừng”

Thực tế nhiều chủ đầu tư không nghiêm túc thực hiện các quy định của luật pháp, chưa có phương án trồng, chứ chưa nói đến việc trồng cây gì, ở đâu, vốn ra sao,… Không ít chủ dự án không chủ động trong xây dựng phương án cũng như thực hiện nộp tiền để trồng rừng thay thế. Mặt khác, một số dự án đã nộp tiền vào Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng, song vẫn còn tình trạng để vốn tồn đọng.

Trước tình hình trên, Sở NN&PTNT Quảng Nam cho biết, nhằm tháo gỡ khó khăn, từ đầu năm đến nay, ngành nông nghiệp tỉnh xây dựng nhiều giải pháp, nhất là đôn đốc các chủ đầu tư, đơn vị có diện tích rừng chuyển đổi mục đích sử dụng khẩn trương lập phương án để ngành chức năng phê duyệt.

Đối với các dự án dưới 10ha, thống nhất chủ trương trực tiếp trả nợ rừng mà không cần xây dựng phương án. Kiến nghị Trung ương ban hành cơ chế, chính sách về hỗ trợ trồng rừng sản xuất giai đoạn 2016 – 2020 kịp thời, để có thể triển khai vào đầu năm 2016.

Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải cho rằng, các địa phương, trong đó có Quảng Nam khi phê duyệt dự án mới phải tính đến trồng rừng thay thế theo Nghị định 23/2006/NĐ-CP của Chính phủ về thi hành Luật Bảo vệ và phát triển rừng; tăng cường quản lý và yêu cầu các chủ đầu tư khi làm dự án phải tính phương án trồng bù lại rừng. Năm 2015 phải hoàn thành kế hoạch trồng rừng thay thế cho các công trình thủy điện.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ NN&PTNT giúp đỡ các địa phương về nhiệm vụ trồng rừng thay thế như hướng dẫn đơn giá trồng rừng; mô hình trồng bù rừng nhưng ở ngoài rừng phòng hộ, rừng đặc dụng… Các dự án thủy điện mà trước đây chưa có phương án trồng rừng thay thế bắt buộc chủ đầu tư nộp tiền vào Qũy Phát triển rừng theo lộ trình cụ thể hằng năm.

“Bộ Công thương phối hợp với Bộ NN&PTNT theo dõi việc trồng rừng thay thế của các công trình thủy điện; nếu chủ đầu tư nào không thực hiện trồng bù lại rừng, kiên quyết thu hồi giấy phép và dừng hoạt động dự án”- Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải lưu ý.

Sở NN&PTNT Quảng Nam cũng đã kiến nghị, Trung ương cần hướng dẫn quản lý và thủ tục giải ngân đối với phần kinh phí nộp tiền về QPTR tỉnh. Cho phép các công trình trồng rừng thay thế được chỉ định thầu như Quyết định số 73/2010/QĐ-TTg ngày 16/11/2010 của Thủ tướng Chính phủ để thuận tiện cho việc triển khai thực hiện. Đặc biệt đối với các diện tích thực hiện trong năm 2015.

Lãnh đạo Sở NN&PTNT cho biết, quan điểm của ngành nông nghiệp tỉnh, từ nay đến cuối năm là chỉ đạo, giải quyết dứt điểm việc trồng rừng thay thế. Đối với các dự án thủy điện đã nộp tiền về Quỹ Phát triển rừng, phải gấp rút trồng rừng. Thế nhưng xem ra việc “trả n��� rừng” vẫn còn là vấn đề dai dẳng.