Trong hai ngày 14 và 15 tháng 12 năm 2017, với sự tài trợ của tổ chức bảo tồn thiên nhiên thế giới (WWF) do Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) hỗ trợ thông qua Chương trình trọng điểm về môi trường các nước tiểu vùng sông Mê Công, Quỹ bảo vệ và phát triển rừng Việt Nam đã tổ chức buổi hội thảo kỹ thuật nhằm chia sẻ, tham vấn ý kiến các bên để hoàn thiện khung giám sát, đánh giá chi trả dịch vụ môi trường rừng và phần mềm webgis phục vụ đi tuần tra rừng đang được thí điểm tại Quảng Nam và Thừa Thiên Huế.

Bộ chỉ số giám sát, đánh giá được nhóm tư vấn xây dựng thí điểm tại 2 tỉnh gồm 24 chỉ số trong đó có 15 chỉ số giám sát, 9 chỉ số đánh giá cho các tiêu chí về thể chế chính sách, chỉ đạo điều hành, kinh tế, xã hội và môi trường. Bộ công cụ sử dụng để thực hiện công việc này gồm hệ thống mẫu biểu đánh giá Quỹ tỉnh và các chủ rừng (là tổ chức, nhóm hộ/cộng đồng) và webgis mà trên đó cơ sở dữ liệu dịch vụ môi trường rừng được cập nhật thường xuyên giúp việc theo dõi lộ trình tuyến tuần tra, tra cứu bản đồ chi trả dễ dàng, việc quản lý dữ liệu thông minh, nhanh chóng, chính xác, minh bạch, hiệu quả. Hiện tại, 10/12 các mẫu biểu đang được sử dụng thí điểm thu thập thông tin tại 2 tỉnh lấy từ hệ thống mẫu biểu theo công văn 129/VNFF-BĐH ngày 31/10/2017 về việc báo cáo công tác năm và kế hoạch năm tiếp theo của Quỹ BV&PTR Việt Nam.

Trên cơ sở những thông tin thu thập ngoài hiện trường được gửi về từ điện thoại thông minh/máy tính bảng, hệ thống quản lý dữ liệu dịch vụ môi trường rừng trên webgis giúp quản lý tuyến tuần tra, ghi lại bằng cách chụp ảnh những sự việc, vị trí điểm nóng được phát hiện trên lộ trình tuần tra như điểm cháy rừng, điểm sạt lở, bẫy động vật..., lưu trữ, trích xuất, hỗ trợ tra cứu thông tin trên bản đồ; hệ quản trị nội dung linh hoạt cho phép thu thập thông tin chủ rừng cũng như việc tìm kiếm, thống kê trích xuất ra các mẫu biểu báo cáo một cách dễ dàng, nhanh chóng.

Hình ảnh thí điểm ứng dụng mobile app tại Thừa Thiên Huế

Khung giám sát, đánh giá và công cụ lựa chọn này cũng như ứng dụng mobile app trong tuần tra rừng đã được WWF phối hợp với Quỹ bảo vệ và phát triển rừng 2 tỉnh Quảng Nam và Thừa Thiên Huế tiến hành thử nghiệm, tham vấn ý kiến các bên liên quan và tập huấn, thí điểm tại các đơn vị chủ rừng là tổ chức, nhóm hộ. Theo nhận định của WWF và Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh, qua các buổi tập huấn tại cộng đồng cho thấy: bằng việc tải sẵn các mẫu biểu về máy tính bảng, sau 1-2 buổi thực hành, đại diện của tổ tuần tra hoàn toàn có thể sử dụng thành thạo các thao tác trên thiết bị thông minh. Khi có đợt đi tuần tra rừng, nhóm tổ đội tuần tra sẽ mang theo máy tính bảng và thực hiện việc cập nhật các thông tin theo mẫu biểu có sẵn.  Họ đánh giá rằng việc này trở nên dễ dàng, tiện lợi hơn vì việc cập nhật này hoàn toàn vẫn thực hiện được khi offline thông qua khả năng lưu trữ cục bộ, đến khi có internet (3G/wifi) thì dữ liệu được lưu giữ trong máy tính bảng đó sẽ được gửi về hệ thống quản trị webgis của Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh, thay vì họ phải lập báo cáo như trước đó thì nay Quỹ tỉnh chỉ cần trích xuất từ thông tin được gửi về mà vẫn đảm bảo độ chính xác, giúp giảm thủ tục báo cáo, chuẩn hóa quy trình báo cáo.

Thảo luận và thực hành thử ứng dụng mobile app

Phát biểu tại cuộc họp, ông Nguyễn Bá Ngãi, Phó tổng cục trưởng Tổng cục lâm nghiệp, Giám đốc VNFF đánh giá cao những kết quả thí điểm về khung giám sát, đánh giá và ứng dụng mobile app, webgis tại 2 tỉnh; nội dung về theo dõi, đánh giá là công việc rất quan trọng và cần thiết, đảm bảo tính công khai, minh bạch đặc biệt trong bối cảnh hiện nay khi mức chi trả đối với cơ sở sản xuất thủy điện tăng lên 36 đồng/kWh từ ngày 01/12/2017 có nghĩa là thu tiền dịch vụ môi trường rừng hàng năm sẽ tăng lên khoảng 1,8 lần so với hiện tại; bộ công cụ dự án phát triển là phù hợp nhưng cần đảm bảo tính ứng dụng thực tiễn và phải tiếp tục đào tạo tập huấn thường xuyên cho các cán bộ địa phương để thực hiện được trên thực tế tại nhiều địa phương trong cả nước; sử dụng công cụ thông minh webgis nên kết nối với phần mềm cập nhật diễn biến rừng hàng năm vừa được Bộ NN&PTNT ban hành, sử dụng số liệu của kiểm lâm làm cơ cở đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất.

Trên cơ sở các góp ý tham luận tại cuộc họp, nhóm tư vấn sẽ bổ sung, hoàn thiện khung giám sát, đánh giá, cải thiện phần mềm mobile app, hiệu chỉnh webgis nâng cao tính ứng dụng trong thực tế. Nội dung cuối cùng này sẽ được chia sẻ tại hội thảo tổng kết dự án dự kiến được tổ chức vào cuối tháng 12/2017.